Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem

Dziecko potrzebuje obecności obojga rodziców, żeby prawidłowo się rozwijać i szczęśliwie dorastać. Jednak pozostający w konflikcie rodzice dziecka często tracą z pola widzenia ten zdawałoby się oczywisty fakt i niestety nierzadko rodzic, z którym dziecko na stałe przebywa, utrudnia drugiemu rodzicowi kontakty. Sytuacja ta może się nasilić w toku trwania postępowań sądowych – postępowania o rozwód czy postępowania o uregulowanie kontaktów danego rodzica z dzieckiem. Postępowania te mogą trwać kilka miesięcy a nawet kilka lat. W czasie ich trwania korzystne jest uzyskanie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem, tak aby w toku całego postępowania rodzic mógł widywać się z dzieckiem i utrzymywać z nim relacje. Poniżej przygotowaliśmy dla Ciebie najważniejsze informacje odnośnie zabezpieczenia widzeń z dzieckiem!

Czym jest zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem i kiedy można z niego skorzystać?

Zgodnie z art. 113 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego kontakty są niezależne od władzy rodzicielskiej, a ponadto rodzice oraz dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Uprawnienie do kontaktów i połączony z nim obowiązek rozciąga się również na innych krewnych dziecka, m.in. dziadków, rodzeństwo a nawet na osoby niespokrewnione, które przez dłuższy czas sprawowały pieczę nad dzieckiem. Jak wskazuje art. 113 § 2 k.r.o. kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Rodzice powinni wspólnie decydować o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem przez rodzica, z którym ono nie mieszka, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Natomiast jeżeli rodzice nie są w stanie się porozumieć, rozstrzyga o tym sąd opiekuńczy. Sąd rozstrzyga o kontaktach rzecz jasna w sprawie o sądowe uregulowanie kontaktów jednego z rodziców z dzieckiem, ale też zajmuje się tą kwestią w toku postępowania o rozwód oraz o separację. I właśnie w toku tych postępowań pojawia się kwestia zabezpieczenia kontaktów.

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem, zwane też zabezpieczeniem widzeń z dzieckiem jest bowiem niczym innym jak tymczasowym ustaleniem przez sąd sposobu utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem. Jest ono powszechnie stosowanym rozwiązaniem w przypadku, kiedy rodzice nie mogą się ze sobą porozumieć co do kontaktów z dzieckiem. Ustalenie to polega na tym, że sąd ustala, że w czasie trwania postępowania kontakty będą realizowane w określone dni i godziny w określonym miejscu (np. co drugi tydzień od piątku godziny 15:00 do niedzieli godziny 19:00 oraz w każdą środę od 15:00 do 19:00 w miejscu zamieszkania ojca). Odrębnie zazwyczaj regulowana jest kwestia świąt, ferii i wakacji, tak by każdy rodzic w tym czasie mógł spędzić czas z dzieckiem.

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem obowiązuje przez czas trwania postępowania aż do momentu wydania wyroku, a dokładniej do momentu jego uprawomocnienia. W praktyce zatem rozstrzygnięcie w przedmiocie zabezpieczenia widzenia z dzieckiem może obowiązywać przez wiele miesięcy a nawet lat, jako że postępowania w sprawach rodzinnych, a zwłaszcza postępowania rozwodowe przy silnym konflikcie rodziców, mogą trwać bardzo długo. Często zdarza się również, że sąd w ostatecznym orzeczeniu reguluje kontakty w takiej formie, jak przewidziano je w zabezpieczeniu, jako że to rozwiązanie było długo stosowane, jest ono sprawdzone a rodzice i dziecko są do niego przyzwyczajeni. Nie należy zatem lekceważyć tej instytucji.

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem – najważniejsze zagadnienia

Sporządzenie i złożenie wniosku o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem jest pierwszym krokiem, który należy podjąć, aby uzyskać zabezpieczenie widzenia z dzieckiem. Wniosek może wnieść każda ze stron postępowania w sprawie o rozwód, separację, czy każdy z uczestników postępowania w sprawie o uregulowanie kontaktów. Zatem będą to zarówno rodzice (w tym rodzic, z którym dziecko zamieszkuje, by ustalić regularny plan widzeń dziecka z drugim rodzicem), a w przypadku spraw o uregulowanie kontaktów także rodzeństwo, dziadkowie i inne osoby uprawnione do kontaktów z dzieckiem.

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem może być złożony w toku toczącego się już postępowania. Składa się go do sądu, który prowadzi daną sprawę o rozwód (odpowiedni sąd okręgowy) czy uregulowanie kontaktów (odpowiedni sąd rejonowy wydział rodzinny i nieletnich). Jednak warto pamiętać, że taki wniosek można zgłosić już wraz z wszczęciem danego postępowania a także przed jego wszczęciem. Wniosek ten może być bowiem zawarty już w pierwszym piśmie w sprawie – pozwie o rozwód, separację czy we wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, gdy my jesteśmy stroną wszczynającą postępowanie, czy też w odpowiedzi na pozew lub wniosek, gdy postępowanie zostało wszczęte przez drugą stronę (drugiego rodzica, czy dziadka, rodzeństwo), a my jesteśmy stroną pozwaną, czy uczestnikiem postępowania. Jest to często wybierane rozwiązanie, które pozwala ograniczyć formalności, przyspieszyć uzyskanie zabezpieczenia, a także zaoszczędzić koszty (o czym poniżej). Również w tych przypadkach sądem właściwym będzie sąd, który jest właściwy do przeprowadzenia całego postępowania np. rozwodowego (sąd okręgowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania małżonków, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tego sądu nadal ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu) czy o uregulowanie kontaktów (sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania czy pobytu dziecka).

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem jak każde pismo procesowe musi spełniać określone wymogi formalne. Należy w nim rzecz jasna wskazać miejscowość i datę, właściwy sąd, określić strony i ich dane, wymienić wnioski dowodowe, załączniki, złożyć podpis. Najważniejsze jest jednak szczegółowe określenie sposobu zabezpieczenia. Musimy zatem wskazać precyzyjnie harmonogram kontaktów, jakiego domagamy się w ramach zabezpieczenia – określić że kontakty mają się odbywać w określone dni w określonych godzinach, w określonym miejscu (np. miejscu zamieszkania osoby wnoszącej), wskazać kto ma przywieźć dziecko na kontakty i odwieźć je do domu, określić jak kontakty mają się odbywać w okresie świąt, wakacji. Istotne jest, by zrobić to jak najbardziej precyzyjnie i szczegółowo.

Bardzo ważne jest również uzasadnienie wniosku, gdyż to ono jest narzędziem do przekonania sądu, że zabezpieczenie jest konieczne a zaproponowany przez nas sposób zabezpieczenia najkorzystniejszy, zwłaszcza dla dziecka. Należy opisać jak obecnie wyglądają kontakty z dzieckiem i jakie w tym zakresie występują problemy, które dają podstawę do zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem. Wniosek uzasadniają okoliczności, gdy rodzice nie mogą się porozumieć i samodzielnie ustalić kiedy dokładnie kontakty mają się odbywać, sytuacje gdy jeden z rodziców nie może w ogóle lub wystarczająco często widywać się z dzieckiem, gdyż utrudnia mu to drugi z rodziców, a także przypadki gdy rodzic, który ma się widywać z dzieckiem nie stawia się na umówione wizyty, nie trzyma się ustalonego przez rodziców harmonogramu, a to negatywnie wpływa na dziecko i jego poczucie stabilizacji. Należy też uzasadnić, dlaczego zasadne jest ustalenie zabezpieczenia w taki sposób, jaki wskazujemy we wniosku.

Do wniosku należy również dołączyć odpowiednie dowody. Z pewnością będzie to odpis aktu urodzenia dziecka. Warto zebrać dowody, które wskazują na konieczność zabezpieczenia, np. wiadomości pokazujące utrudnianie jednemu z rodziców kontaktów z dzieckiem. Można też wykorzystać przesłuchanie stron oraz zeznania świadków, zwłaszcza tych którzy byli naocznymi świadkami, np. utrudniania kontaktów z dzieckiem. Przydatnym dowodem jest również wysłuchanie małoletniego, gdyż sądy często uwzględniają życzenia dziecka, jednak wysłuchanie dziecka możliwe jest jedynie, gdy jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Należy ostrożnie podchodzić do tego dowodu, jako że jest to dla dziecka niezwykle stresująca sytuacja. Istotne jest jednak, że w przypadku zabezpieczenia nie jest konieczne udowodnienie, a jedynie uprawdopodobnienie swoich roszczeń. Nie jest zatem wymagane sformalizowane udowodnienie swoich żądań. Konieczne jest również uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem, który występuje zazwyczaj, gdy kontakty z dzieckiem nie mogą być realizowane w sposób prawidłowy.

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem podlega opłacie w wysokości 100 zł. Jednak jeżeli wniosek jest zgłoszony w pozwie o rozwód, separację, czy też we wniosku o uregulowanie kontaktów nie podlega on opłacie. W każdym przypadku, gdy wniosek o zabezpieczenie jest zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie, czyli właśnie pozwie czy wniosku, nie musi on być opłacony, oprócz opłaty sądowej od pozwu nie ma konieczności uiszczenia dodatkowej opłaty od wniosku o zabezpieczenie. Zatem np. od pozwu o rozwód, w którym zawarty jest wniosek o zabezpieczenie kontaktów pobiera się jedynie opłatę od samego pozwu czyli 600 zł. Jeżeli natomiast wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem zostanie zgłoszony w toku postępowania, po złożeniu pozwu lub w odpowiedzi na pozew, to należy go opłacić, uiszczając opłatę w wysokości 100 zł.

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem – ile trwa procedura?

Założeniem jest, by zabezpieczenie było możliwe do uzyskania szybko i sprawnie. Jak wskazują przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a dokładniej art. 737 k.p.c., wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby rozprawa mogła odbyć się w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku. Sprawy dotyczące kontaktów z dzieckiem są sprawami, w których sąd orzeka w przedmiocie zabezpieczenia po przeprowadzeniu rozprawy, chyba że chodzi o wypadek niecierpiący zwłoki, np. dobro dziecka jest zagrożone (art. 756¹ k.p.c.). W przypadkach niecierpiących zwłoki sąd rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym, a zatem dużo szybciej, jednak w praktyce są to rzadkie sytuacje.

Zatem w teorii wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem powinien być rozstrzygnięty maksymalnie w terminie miesiąca. Niestety w praktyce jest to rzadkie. Szybkość rozpoznania wniosku o zabezpieczenie jest bowiem też uzależniona od ilości spraw w sądzie, szybkości działania sędziego referenta a nawet okresu, w którym był złożony wniosek. Najczęściej wniosek ten jest rozpoznawany po przeprowadzeniu pierwszej rozprawy w sprawie, na której rodzice są słuchani informacyjnie. Na wyznaczenie takiej rozprawy, zależnie od obłożenia sądu sprawami czeka się od 2-3 do nawet 5-6 miesięcy. W sądach znajdujących się dużych miastach zazwyczaj trzeba czekać na wyznaczenie rozprawy dłużej niż w sądach położonych w mniejszych miastach. Zatem na uzyskanie zabezpieczenia musimy poczekać nawet kilka miesięcy.

Co w przypadku oddalenia wniosku o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem czy niezadowolenia z rozstrzygnięcia?

Rozstrzygając o wniosku o zabezpieczenie kontaktów z małoletnim sąd może albo uwzględnić wniosek w całości czy w części albo oddalić wniosek. W praktyce oddalenie wniosku występuje rzadko i w sytuacjach wyjątkowych, gdy wymaga tego dobro dziecka np. gdy rodzic wnioskujący o zabezpieczenie kontaktów zagraża bezpieczeństwu dziecka z uwagi na agresję, uzależnienie od alkoholu itp.

Osoba, która jest niezadowolona z treści postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem może postanowienie to zaskarżyć. Aby to zrobić, najpierw konieczne jest złożenie w ciągu 7 dni od daty doręczenia czy ogłoszenia postanowienia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia. Wniosek ten podlega opłacie w wysokości 100 zł. Natomiast po doręczeniu uzasadnienia postanowienia możliwe jest złożenie zażalenia w terminie 7 dni od daty tego doręczenia. Zażalenie należy złożyć do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie, a rozpoznaje je sąd drugiej instancji. W przypadku rozwodu prowadzonego przez sąd okręgowy będzie to sąd apelacyjny, a w przypadku sprawy o uregulowanie kontaktów prowadzonej przez sąd rejonowy będzie to sąd okręgowy.

Warto też wskazać, że nawet w przypadku, gdy nie zaskarżyliśmy postanowienia o zabezpieczeniu widzeń z dzieckiem albo nasze zażalenie nie zostało uwzględnione, pod określonymi warunkami możliwe jest żądanie zmiany zabezpieczenia. Możliwe jest bowiem żądanie uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia o zabezpieczeniu. Wniosek o zmianę zabezpieczenia może być jednak złożony w tylko w przypadku odpadnięcia lub zmiany przyczyny zabezpieczenia. Chodzi tu zatem nie o zmianę jakichkolwiek okoliczności a istotną zmianę okoliczności, która wpływa bezpośrednio na zabezpieczenie. Dla przykładu można żądać zmiany zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem, które dotychczas ze względu na problemy mieszkaniowe rodzica odbywały się w miejscu zamieszkania dziecka, kiedy to rodzic znalazł sobie stałe lokum i jest tam możliwe wykonywanie kontaktów. Mogą to być też sytuacje, np. kiedy przed zabezpieczeniem rodzic nie miał z dzieckiem silnej więzi a dziecko nie znające dobrze rodzica nie chciało z nim zostawać samo, a zatem konieczne było najpierw przyzwyczajenie dziecka do rodzica, natomiast następnie więź ta wykształciła się, a zarówno dziecko jak i rodzic chcą rozszerzenia kontaktów. Może też zachodzić potrzeba ograniczenia kontaktów, np. kiedy rodzic w czasie wykonywania kontaktów zachowywał się nagannie wobec dziecka, używając przemocy fizycznej czy psychicznej. Są to rzecz jasna jedynie przykłady. Najważniejsze jest to, że chodzi o istotną zmianę sytuacji i okoliczności. Nie każda drobna zmiana będzie uzasadniała zmianę zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem.

Co jeśli drugi rodzic nie stosuje się do zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem?

Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów jest natychmiast wykonalne. Zatem nie trzeba czekać na uprawomocnienie się tego postanowienia, a nawet w przypadku jego zaskarżenia postanowienie to należy stosować.

Jeżeli którykolwiek ze stron, czy to uprawniony na podstawie postanowienia do kontaktów, czy też osoba zobowiązana do nie przeszkadzania w kontaktach niewłaściwie wykonuje postanowienie o zabezpieczeniu kontaktów czy też utrudnia jego wykonywanie, możliwe jest złożenie do sądu wniosku o zagrożenie zapłatą sumy pieniężnej za niewykonywanie lub niewłaściwe wykonywanie obowiązków wynikających z postanowienia o zabezpieczeniu kontaktów z dzieckiem. W razie przychylenia się do tego wniosku, sąd orzeknie, że każde niewykonanie kontaktów będzie się wiązało dla danej osoby z zagrożeniem zapłaty określonej kwoty (zależnej od sytuacji finansowej tej osoby). Zazwyczaj takie postanowienie jest dobrą motywacją dla rodzica, który nie stosuje się do zabezpieczenia kontaktów.

Jeżeli zaś mimo to sytuacja nie ulega poprawie, należy następnie złożyć wniosek o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej w związku z niewykonywaniem lub niewłaściwym wykonywaniem obowiązków wynikających z postanowienia o zabezpieczeniu kontaktów z dzieckiem. Sąd w toku postępowania będzie badał czy rodzic celowo utrudniał wykonywanie zabezpieczenia kontaktów, a jeśli uzna że tak, to wyda postanowienie o nakazaniu zapłaty sumy pieniężnej na rzecz uprawnionej osoby. Postanowienie takie po uprawomocnieniu stanowi tytuł wykonawczy, a zatem możliwe jest wyegzekwowanie należności.

W przypadku rodziców możliwe jest również złożenie wniosku w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej i żądanie jej ograniczenia poprzez zobowiązanie rodziców do podjęcia terapii mającej na celu poprawę porozumiewania się. Przy drastycznym izolowaniu dziecka od rodzica możliwe jest również żądanie zmiany miejsca zamieszkania dziecka na miejsce zamieszkania u tego z rodziców, który nie będzie utrudniał kontaktów drugiego rodzica z dzieckiem. Jednak rozwiązania takie wymagają czasu.

Szybkim i skutecznym rozwiązaniem może być natomiast złożenie wniosku o zmianę zabezpieczenia w przedmiocie kontaktów, tak by przy wydawaniu dziecka czy w czasie kontaktów obecny był kurator sądowy, który będzie czuwał nad prawidłowym wykonywaniem kontaktów.

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem – najczęściej zadawane pytania – FAQ

1. Co to jest zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem?

Zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem, zwane też zabezpieczeniem widzeń z dzieckiem jest prowizorycznym, tymczasowym ustaleniem przez sąd sposobu utrzymywania kontaktów danego rodzica z dzieckiem na czas trwania postępowania, np. postępowania o uregulowanie kontaktów, postepowania o rozwód czy o separację. Sąd w postanowieniu o zabezpieczeniu określa dokładnie w jakie dni, w jakich godzinach i w jakim miejscu będą się odbywały kontakty w toku trwania postępowania. Rozstrzygnięcie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem obowiązuje przez cały czas trwania postępowania, choć w określonych przypadkach, gdy zmienią się okoliczności, możliwa jest jego zmiana.

2. Ile kosztuje wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem?

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem podlega opłacie w wysokości 100 zł. Jednak jeżeli wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem zostanie zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie, np. pozwie czy wniosku, to nie podlega on opłacie. Zatem jeżeli taki wniosek jest składany np. w pozwie, to wówczas oprócz opłaty sądowej od pozwu nie ma konieczności uiszczenia dodatkowej opłaty od wniosku o zabezpieczenie.

3. Ile trwa uzyskanie zabezpieczenia widzeń z dzieckiem?

Zgodnie z przepisami, wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem powinien być rozpoznany szybko i sprawnie – po przeprowadzeniu rozprawy, którą należy wyznaczyć tak, aby mogła się odbyć w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku. Jednak niestety w praktyce, z uwagi na duże obłożenie sądów sprawami, tak szybkie przeprowadzenie procedury jest rzadkie. Najczęściej wniosek ten jest rozpoznawany po przeprowadzeniu pierwszej rozprawy w sprawie, na której rodzice są słuchani informacyjnie. Rozprawa ta jest najczęściej wyznaczana po kilku miesiącach (od 2 do nawet 6 miesięcy) po wszczęciu postępowania. Zatem w praktyce na uzyskanie zabezpieczenia widzenia z dzieckiem zazwyczaj należy poczekać kilka miesięcy.

4. Co zrobić, jeżeli drugi rodzic nie realizuje zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem?

W takim przypadku można złożyć do sądu wniosek o zagrożenie zapłatą sumy pieniężnej za niewykonywanie lub niewłaściwe wykonywanie zabezpieczenia kontaktów. W razie przychylenia się do tego wniosku sąd orzeka, że każde niewykonanie kontaktów będzie się wiązało dla danej osoby z zagrożeniem zapłaty określonej kwoty. Jeżeli pomimo to osoba utrudnia kontakty, należy złożyć wniosek o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej w związku z naruszaniem zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem, które może doprowadzić do wydania postanowienia o nakazaniu zapłaty sumy pieniężnej na rzecz uprawnionej osoby. Możliwe jest również złożenie wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej i żądanie jej ograniczenia poprzez zobowiązanie rodziców do podjęcia terapii mającej na celu poprawę porozumiewania się czy wnioskowanie o zmianę miejsca zamieszkania dziecka, choć te rozwiązania występują zazwyczaj w sytuacjach drastycznych i wymagają czasu do ich zrealizowania. Pomocne w celu motywacji rodzica do prawidłowego wykonywania zabezpieczenia widzeń z dzieckiem jest też wnioskowanie o zmianę zabezpieczenia widzenia z dzieckiem, tak by przy wydawaniu dziecka czy w czasie kontaktów obecny był kurator sądowy, czuwający nad prawidłowym wykonywaniem zabezpieczenia.