Alimenty na męża – wszystko co musisz wiedzieć o obowiązku finansowego wspierania byłego małżonka

Kwestia alimentacji zazwyczaj kojarzy nam się z finansowym wspieraniem dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Jednak mamy obowiązek wspierać nie tylko dzieci – alimenty w określonych sytuacjach przysługują również byłemu małżonkowi, a w praktyce zasądzanie przez sąd alimentów na męża czy żonę nie należy do rzadkości. Dowiedz się, kiedy musisz płacić alimenty na byłego męża, w jakiej wysokości i jak długo, czytając przygotowany przez nas artykuł!

Alimenty dla męża po rozwodzie – kiedy trzeba je płacić?

Odpowiedź na pytanie, kiedy trzeba uiszczać alimenty na byłego męża znajdziemy w art. 60 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zgodnie z tym przepisem małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego (żądającego alimentów) oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego (płacącego alimenty).

Natomiast jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Z treści wskazanego przepisu widać, że mamy tak naprawdę do czynienia z dwoma typami obowiązku alimentacyjnego między małżonkami – tzw. obowiązkiem podstawowym (zwykłym), który występuje, gdy rozwód nastąpił bez orzekania o winie, jak również, gdy rozwód orzeczono z winy obu stron oraz obowiązkiem rozszerzonym, gdy jeden z małżonków, w naszym przypadku żona, został uznany za winnego rozpadu małżeństwa. Który z tych typów występuje zależy tak naprawdę od rozstrzygnięcia o winie w wyroku rozwodowym. Z tego względu o kwestii alimentów warto myśleć już w trakcie rozważania czy występujemy o rozwód bez orzekania o winie czy z orzeczeniem o winie i przygotowywania taktyki procesowej do postępowania rozwodowego.

Podstawowy (zwykły) obowiązek alimentacyjny – alimenty na męża przy rozwodzie bez orzekania o winie oraz przy rozwodzie z orzeczeniem o winie obu stron

Podstawowy (zwykły) obowiązek alimentacyjny występuje, gdy w wyroku rozwodowym sąd nie orzekał o winie małżonków, a także gdy sąd orzekł, że oboje małżonkowie ponoszą winę. Przesłanką żądania alimentów jest wtedy stan niedostatku. Aby sąd zasądził alimenty na byłego męża, stan ten musi być wykazany. Brak wykazania niedostatku uniemożliwia uzyskanie alimentów na męża, niezależnie od tego jak wysokie byłyby możliwości zarobkowe i majątkowe żony.

Niedostatek nie musi istnieć już w chwili orzeczenia rozwodu. Jego zaistnienie później (np. w wyniku utraty pracy, choroby) również daje podstawy do żądania alimentów przez byłego męża.

Przez niedostatek rozumie się taką sytuację, gdy mąż własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. Chodzi o sytuacje, gdy mąż nie ma środków na pokrycie takich wydatków jak zakup jedzenia, opłata czynszu, uregulowanie rachunków i innych wydatków na utrzymanie mieszkania, wizyty lekarskie, zakup leków.

Ważne jest tutaj, aby stan niedostatku powstał niejako niezależnie od męża a nie z jego winy. Zatem małżonek przed domaganiem się alimentów od byłej żony musi najpierw w pełni wykorzystać wszystkie swoje możliwości, aby samodzielnie zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby, a później udowodnić w sądzie, że pomimo swych starań nie może pokryć swoich podstawowych wydatków. W praktyce oznacza to, że były mąż nie może np. po prostu zrezygnować z pracy i domagać się od byłej żony środków na utrzymanie.

Rozszerzony obowiązek alimentacyjny – alimenty na byłego męża przy rozwodzie z orzeczeniem o winie żony

Rozszerzony obowiązek alimentacyjny jest tak naprawdę wyjątkiem od zasady (jaką jest zwykły obowiązek alimentacyjny), który występuje jedynie, gdy w wyroku rozwodowym wskazano, że jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia. Zatem kiedy sąd stwierdził, że żona jest osobą wyłącznie winną rozpadu małżeństwa, otwiera się kwestia alimentów na męża w typie tzw. rozszerzonym.

Odmiennie od zwykłego obowiązku alimentacyjnego mąż nie musi znajdować się w niedostatku, aby żądać alimentów od żony uznanej za winną w rozwodzie. Wystarczające jest ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej męża – małżonka niewinnego. Do ustalenia tego dochodzi się na podstawie porównania sytuacji, w jakiej mąż znalazł się po rozwodzie z sytuacją, w jakiej znajdowałby się mąż, gdyby rozwodu nie orzeczono, a małżonkowie nadal kontynuowaliby prawidłowe pożycie małżeńskie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego.

Chodzi tu zatem o takie sytuacje, jak kiedy żona zarabiała kilka razy więcej niż mąż, albo wyłącznie żona pracowała i zarabiała a mąż nie pracował, gdyż zajmował się domem, dziećmi (małżonkowie w taki sposób dokonali podziału obowiązków w rodzinie). W takich przypadkach w czasie małżeństwa mąż mógł żyć na wysokim poziomie z uwagi na duże zarobki żony znajdujące się w domowym budżecie, natomiast po rozwodzie z uwagi np. na zdradę żony, jego poziom życia uległ znacznemu pogorszeniu.

Nie ulega wątpliwości, że w przypadku alimentów na męża po rozwodzie rozszerzony obowiązek alimentacyjny tworzy dla niego znacznie korzystniejsze warunki. Po pierwsze, nie musi znajdować się w niedostatku, by żądać alimentów – wystarczające jest, by rozwód pociągał za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Rzecz jasna działają tu również ogólne zasady – jeśli małżonek niewinny znajdzie się w niedostatku, może dochodzić świadczeń alimentacyjnych od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia, także wtedy, gdy rozwód nie pociągnął za sobą istotnego pogorszenia jego sytuacji materialnej. Natomiast żona wyłącznie winna rozkładu pożycia nie ma prawa żądać alimentów od męża niewinnego, nawet gdyby znajdowała się w niedostatku.

W jakiej wysokości płaci się alimenty na męża po rozwodzie?

Pytanie to nie ma jednej, uniwersalnej dla wszystkich przypadków odpowiedzi. To w jakiej wysokości płaci się alimenty na byłego męża jest sprawą indywidualną, zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Dlatego nie warto sugerować się informacjami znalezionymi w Internecie czy zasłyszanymi od znajomych – sąd każdy przypadek rozpatruje indywidualnie.

Przepisy prawa wskazują, że wysokość alimentów na męża (czy bardziej ogólnie małżonka) po rozwodzie uzależniona jest ogólnie od usprawiedliwionych potrzeb męża – osoby, która ma uzyskać alimenty oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych byłej żony, który ma być zobowiązana do płatności alimentów.

Jak już wskazywaliśmy, przy podstawowym obowiązku alimentacyjnym, kiedy w rozwodzie orzeczono o winie obu małżonków albo nie orzekano o winie, mąż musi znajdować się w niedostatku, by żądać alimentów. Usprawiedliwionymi potrzebami małżonka będącego w niedostatku są te, których zaspokojenie jest konieczne do godziwej egzystencji uprawnionego. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można ograniczać do potrzeb, które zapewniają jedynie minimum egzystencji (np. jedzenie, mieszkanie). Jednak mąż nie może oczekiwać alimentów w takiej wysokości, by zapewniły życie na równej stopie z byłą żoną, szczególnie gdy między byłymi małżonkami istnieją duże dysproporcje statusu materialnego.

Natomiast, sytuacji wygląda odmiennie przy obowiązku rozszerzonym, gdy żona została uznana za wyłącznie winną rozpadu małżeństwa, a rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej męża. W takiej sytuacji można żądać alimentów dla męża po rozwodzie w wysokości o wiele wyższej niż zmierzająca jedynie do likwidacji niedostatku i zaspokojenia podstawowych potrzeb. Jeżeli mąż jest w stanie udowodnić, że gdyby do rozwodu nie doszło, to żyłby na znacznie wyższym poziomie, sąd może zasądzić alimenty pozwalające mu żyć na takim poziomie, jak przed rozwiązaniem małżeństwa. Celem tych alimentów jest bowiem wyrównanie poziomu życia małżonka niewinnego do poziomu życia, jaki małżonek niewinny wiódł, gdy pozostawał w małżeństwie. W przypadku orzeczenia wyłącznej winy żony, alimenty są zatem swego rodzaju wyrównaniem sytuacji, która uległa pogorszeniu wskutek rozwodu. Naturalnie więc w takiej sytuacji, jeśli małżonkowie żyli na wysokim poziomie finansowym przed rozstaniem, alimenty na męża mogą być wysokie.

Jak już wspomnieliśmy, sąd musi również wziąć pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe żony. To one de facto decydują jakie alimenty żona jest w stanie płacić. Możliwości zarobkowe to przede wszystkim wysokość uzyskiwanego przez żonę wynagrodzenia i innych dochodów. Jednak chodzi tutaj nie tylko o rzeczywiste zarobki żony, ale również takie, które jest ona w stanie uzyskać przy właściwym wykorzystaniu wszystkich zdolności i sposobności legalnego zarobkowania. Jest to szczególnie ważne, gdyż często małżonkowie mający płacić alimenty starają się celowo ukryć, zaniżyć dochody, by zasądzone alimenty były niższe.

Konieczne jest również uwzględnienie wydatków żony, zwłaszcza związanych z założeniem nowej rodziny, utrzymaniem małoletniego dziecka, ale również chorobą itp. Zasądzenia alimentów na męża (nawet gdy żona jest małżonkiem wyłącznie winnym rozwodu) nie może bowiem prowadzić do niedostatku żony, czyli sytuacji, w której żona nie może zaspokoić podstawowych potrzeb swoich lub swojej rodziny.

Z kolei przez możliwości majątkowe żony, która ma płacić alimenty dla męża po rozwodzie, rozumie się rozmiar posiadanego przez nią majątku – nieruchomości, ruchomości znacznej wartości, oszczędności.

Jak długo płaci się alimenty na byłego męża?

Na początek warto wskazać, że mąż może żądać alimentów od żony już w toku postępowania rozwodowego. W takiej sytuacji, jeśli sąd uzna, że alimenty mu przysługują, w wyroku rozwodowym znajdzie się zapis dotyczący alimentów na męża, które żona będzie miała obowiązek opłacać od uprawomocnienia się wyroku. Były mąż może wysunąć takie żądanie również po zakończeniu postępowania i prawomocnym orzeczeniu rozwodu, składając do sądu stosowny pozew o alimenty.

Jednak najważniejsza dla większości małżonków jest odpowiedź jak długo trzeba płacić alimenty na męża po rozwodzie. Obowiązek alimentacyjny wygasa zawsze w przypadku śmierci któregokolwiek z byłych małżonków – męża otrzymującego alimenty lub żony, która płaci alimenty na męża. Ponadto, obowiązek płacenia alimentów na męża przez żonę uznaną za wyłącznie winną rozkładu pożycia wygasa w razie zawarcia przez byłego męża nowego małżeństwa. Wynika to z faktu, że po zawarciu małżeństwa to nowy małżonek jest zobowiązany do jego wspierania i ten obowiązek zastępuje obowiązek byłego małżonka. Natomiast zawarcie małżeństwa przez byłą żonę płacącą alimenty na męża nie powoduje wygaśnięcia jej obowiązku alimentacyjnego, choć może mieć wpływ na zakres alimentacji (jako że przy kształtowaniu wysokości alimentów sąd uwzględnia również usprawiedliwione wydatki osoby płacącej alimenty).

Poza wskazanymi ogólnymi przyczynami wygaśnięcia obowiązku alimentacji męża, prawo przewiduje również, że gdy zobowiązany do płacenia alimentów jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Jednak, kiedy zaistnieją wyjątkowe okoliczności, mąż otrzymujący alimentów może żądać, aby pięcioletni termin został przedłużony. O przedłużeniu decyduje sąd. Wyjątkowe okoliczności to np. trwała niezdolność do pracy, choroba, kalectwo małżonka otrzymującego alimenty.

Z takiego uregulowania wynika, że gdy do płacenia alimentów na męża zobowiązana jest żona, która została uznany za wyłącznie winną rozkładu pożycia małżeńskiego, upływ wspomnianych pięciu lat nie jest podstawą do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Tym samym w przypadku rozwodu z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków taki obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami nie jest ograniczony czasowo, a zatem może trwać nawet dożywotnio, jeśli mąż nie zawrze nowego związku małżeńskiego.

Warto jednak pamiętać, że jeśli istotnie zmienią się potrzeby małżonka uprawnionego do alimentów lub też zmianie ulegną zarobkowe i majątkowe możliwości małżonka płacącego alimenty, to każdy z byłych małżonków może domagać się zmiany wyroku sądu w zakresie dotyczącym wysokości alimentów – podwyższenia, obniżenia lub nawet całkowitego zniesienia obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty na męża po rozwodzie – najczęściej zadawane pytania – FAQ

1. Czy nawet jeśli w rozwodzie nie orzeczono o winie żadnego z małżonków można żądać alimentów dla byłego męża?

Tak, również w przypadku rozwodu bez orzekania o winie oraz orzeczenia o rozwodzie z winy obu małżonków możliwe jest żądanie alimentów na męża po rozwodzie. Jednak w tym wypadku były mąż musi znajdować się w niedostatku, który jest rozumiany jako stan, gdy nie jest on w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części.

2. Czy sytuacja męża w zakresie alimentacji jest korzystniejsza, gdy rozwód orzeczono z wyłącznej winy żony?

Tak, w takiej sytuacji pozycja męża jest korzystniejsza. Jeśli zostanie on uznany małżonkiem niewinnym w rozwodzie, to może on żądać alimentów od żony nie tylko gdy znajduje się w niedostatku, ale również wtedy, gdy nie ma stanu niedostatku, ale rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Ponadto, żona wyłącznie winna rozkładu pożycia nie może żądać alimentów od męża niewinnego, nawet w przypadku występowania u niej niedostatku.

3. W jakiej wysokości płaci się alimenty na byłego męża?

Wysokość alimentów jest określana indywidualnie dla każdego przypadku. Można jednak wskazać, że z pewnością zależy od usprawiedliwionych potrzeb małżonka pobierającego alimenty oraz możliwości majątkowych i zarobkowych małżonka płacącego alimenty. Kiedy w rozwodzie orzeczono o winie obu małżonków albo nie orzekano o winie, usprawiedliwionymi potrzebami małżonka będącego w niedostatku są te, których zaspokojenie jest konieczne do godziwej egzystencji uprawnionego. Natomiast gdy żona została uznana za wyłącznie winną rozpadu małżeństwa, a rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej męża, sąd może zasądzić alimenty pozwalające mu żyć na takim poziomie, jak przed rozwiązaniem małżeństwa.

4. Czy istnieje dożywotni obowiązek płacenia alimentów na byłego męża?

Jest to możliwe, ale jedynie w sytuacji, gdy żona zobowiązana wyrokiem sądu do płacenia alimentów w rozwodzie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia. W takim wypadku, jeżeli mąż nie zawrze nowego związku małżeńskiego, żona ma obowiązek płacić alimenty na męża do końca swojego lub jego życia, jeśli oczywiście jej możliwości zarobkowe i majątkowe będą na to pozwalać.

5. Czy warto skorzystać z pomocy adwokata w sprawie dotyczącej alimentów na męża?

Zdecydowanie! Sprawy alimentacyjne należą do spraw trudnych dowodowo, gdyż konieczne jest udowodnienie, m.in. własnych usprawiedliwionych potrzeb, możliwości zarobkowych i majątkowych małżonka, stanu niedostatku czy pogorszenia sytuacji materialnej po rozwodzie. Dlatego pomoc adwokata może okazać się nieoceniona. Ważne jest jednak, by skorzystać z pomocy adwokata posiadającego doświadczenie w sprawach alimentacyjnych takiego jak specjaliści z zespołu Chojka Adwokaci. Wskażemy Ci jak przygotować się do postępowania, jakie dokumenty należy dostarczyć, aby udowodnić istotne dla Ciebie okoliczności i będziemy godnie reprezentować Twoje interesy w toku całego postępowania. Dodatkowo będziemy też emocjonalnym wsparciem w tym niewątpliwie trudnym procesie.